بسياري از مردم پس از فوت اطرافيان و عزيزانشان در بازه های زمانی منظم به آرامگاه آنها رفته و با خواندن دعا و دادن خیرات در تلاش برای تسکین غم فقدان از دست رفتگان و طلب آرامش و آمرزش برای روح آنها هستند. بنا بر باور و اعتقادات دینی ما مردگان تا روز محشر زنده هستند و بر اعمال و خیراتی که برای آنها فرستاده می شوند آگاه هستند. بر اساس آیات و روایات ، ارتباط خاصی بین قبر برزخی و قبر خاکی وجود دارد. این ارتباط به خاطر ارتباطی که بین روح و بدن در این دنیا وجود دارد سرچشمه می گیرد.
برای بسیاری زیارت اهل قبور به شکل عادتی پسندیده درمی آید و چه بسا در طی سال های متمادی تکرار می شود. بزرگان دینی ما زیارت قبور مردگان را از وظایف برادران دینی نسبت به یکدیگر دانسته اند. (زُورُوا مَوْتاکمْ فَانَّهُمْ یفْرَحُونَ بِزِیارَتِکمْ، وَلْیطْلُبْ احَدُکمْ حاجَتَهُ عِنْدَ قَبْرِ ابیهِ وَ عِنْدَ قَبْرِ امِّهِ بِما یدْعُوا لَهُما.امواتتان را زیارت کنید که آنان به زیارت شما خوشحال می شوند، هر کدام از شما باید حاجت خود را نزد قبر پدر و مادرش از خدا بخواهد.) از دیگر آثار مثبت آن می توان به زنده نگه داشتن یاد و خاطره ی مرگ در ذهن زائر و در نتیجه مشغول نشدن به امور دنیوی اشاره کرد. از بعضى از روایات اینطور استنباط می شود که انسان با رفتن به زیارت قبر والدین خود مى تواند بعضى از کمبود‌ها را که از جهت عدم رعایت حقوق آنها در زمان حیاتشان از او حاصل شده جبران کند و حتّى به حوایجش برسد به این صورت که اوّل براى والدین استغفار کند و سپس حاجتش را از خداوند بطلبد.
آداب زیارت اهل قبور
در روایات آداب زیادی برای زیارت اموات آمده است و بسیاری از این آداب برای احترام به متوفی و گاه به وجود آمدن ارتباط بین شخص متوفی و زائر است. زائر باید پاک باشد و باید از ناحیه ی پای میت وارد شود نه سر. هنگام زیارت روبروی میت باشد و هنگام قرائت قرآن رو به قبله بایستد. همچنین باید آب پاک روی سنگ قبر بپاشد و برای اموات صدقه بدهد. در صورت امکان زائر پابرهنه باشد و قبر ها را لگد نکند. از سوره های توصیه شده می توان فاتحه، یاسین، ملک، صافات، احزاب، آیت الکرسی و قدر را نام برد.
بهترین زمان برای زیارت اموات
یکی از بهترین مواقع زیارت اهل قبور بعد از ظهر روز پنجشنبه تا غروب است. صبح شنبه و صبح جمعه از اذان صبح تا طلوع آفتاب هم زمانی هست که زیارت اهل قبور دارای فضیلت است.
دعاهای ذکر شده برای زیارت اهل قبور
دعای روایت شده از امام صادق (ع) به روایت از محمد بن مسلم:
"اللَهُمَّ جَافِ الاْرْضَ عَنْ جُنُوبِهِمْ، وَ صَاعِدْ إلَیْكَ أَرْوَاحَهُمْ، وَ لَقِّهِمْ مِنْكَ رِضْوَانًا، وَ أَسْكِنْ إلَیْهِمْ مِنْ رَحْمَتِكَ مَا تَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُمْ وَ تُنسُ وَحْشَتَهُمْ ؛ إنَّكَ عَلَی كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ."
«بار پروردگارا! زمین را از اطراف پهلوهای آنان بگستران، و ارواح آنان را بسوی خود بالا بر، و مقام رضوان و خشنودی خود را بدانها برسان و از رحمت خود رحمتی را در آستانه آنها فرود آور كه با آن تنهائیشان تبدیل به جمعیّت گردد و وحشت آنها تبدیل به انس شود؛ بدرستیكه تو بر هر كاری توانائی.»
و چون در بین قبرها هستی یازده مرتبه سوره قُلْ هُوَ اللَهُ أَحَدٌ را قرائت كن و ثوابش را به روح آنان هدیّه كن، روایت شده است كه: كسی كه این عمل را بجای آورد خداوند به عدد مردگان به او ثواب و پاداش دهد.
از امیرالمومنین نقل شده است هرکس وارد قبرستان شود دعای زیر را بخواند:
«بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، اَلسَّلامُ عَلى اَهْلِ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، مِنْ اَهْلِ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، یا اَهْلَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، بِحَقِّ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، کَیْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، مِنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، یا لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، بِحَقِّ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، اِغْفِرْ لِمَنْ قالَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَاحْشُرْنا فى زُمْرَةِ مَنْ قالَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ، عَلِىٌّ وَلِىُّ اللهِ.»
بنام خداى بخشاینده مهربان سلام بر اهل کلمه «لااله الاّ الله» از طرف اهل کلمه «لااله الاّ الله» اى اهل «لااله الاّ الله» به حقّ این کلمه مقدّسه «لااله الاّ الله» (آیا) چگونه یافتید (پاداش) گفتار «لااله الاّ الله» را از خود کلمه مقدّسه «لااله الاّ الله» اى که معبودى نیست جز خدا به حقّ این کلمه مقدّسه «لااله الاّ الله»، بیامرز هرکه را که گوید «لااله الاّ الله» و محشور کن ما را در زمره گویندگان «لا اله الاّ الله» محمّد رسول الله، على ولى الله.