زمانی که شخصی فوت می کند، اطرافیان و آشنایان او دغدغه دارند تا علاوه بر برگزاری مراسم مناسب برای متوفی کاری انجام دهند. یکی از بهترین این کارها خواندن دعا و تلاوت قرآن و خواندن نماز برای فرد متوفی است. شب اول قبر یکی ازمهم ترین شب ها برای اموات است، چرا که روح آنها به طور کامل از دنیای مادی جدا شده و مورد سوال و جواب درباره ی مسائل اعتقادی قرار می گیرند. حتی کسانی که بنا به هر دلیلی قبری ندارند هم مورد فشار و سوال شب اول قبر قرار می گیرند. بنا به آنچه در روایات اسلامی خوانده ایم، انسان پس از مرگ وارد عالم "برزخ" می شود و تا روز قیامت در آنجا منتظر می ماند. "برزخ" در لغت به معنای فاصله ی بین دو چیز است. از برزخ به عنوان "عالم قبر" هم یاد می شود.
برای همین شخص متوفی نیازمند به استغفار و طلب رحمت و و اهدای ثواب است. دست این افراد از دنیا کوتاه است و تنها کاری که از بازماندگان برای آنها برمی آید دعا و خیرات است. بنا به روایت از امام صادق(ع) ثوابی که پس از مرگ به انسان می رسد از سه چیز است:
- صدقه ی جاریه
- راه و رسم صحیحی که شخص در حال حیات به آن عمل می کرده و به گونه ای بوده که برای دیگران الگو شده است.
- فرزند شایسته ای که برای او طلب مغفرت کند و موجبات آمرزش را فراهم کند.
در قسمت قبل، در مورد نماز وحشت که برای کمک به شخص متوفی در تحمل فشار شب اول قبر خوانده می شود صحبت کردیم. در این قسمت به بررسی بیشتر دعاها و اعمالی که اطرافیان می توانند برای فرد متوفی در شب اول دفن او انجام دهند، می پردازیم.
- خواندن قرآن برای شخص متوفی بسیار تاثیرگذار است. خصوصا سوره های فاتحه، صافات، ملک، احزاب، آیت الکرسی، یس، آیه ی54 سوره ی اعراف و سه آیه ی آخر سوره ی بقره. اگر می توانید بالای سر متوفی سوره ی "ملک" و یا 7 مرتبه سوره ی قدر بخوانید بهتر است.
- در صورت امکان و استطاعت مالی، به 40 نفر از مستمندان شیعه طعام بدهید.
- در صورتی که در شهرهای زیارتی اقوامی دارید، از آنها بخواهید به نیابت از میت به زیارت بروند.
- اگر میت نماز قضا دارد، می توانید برایش بخوانید. خواندن نماز وحشت( در مقاله ی قبلی بررسی شد.) هم تاثیر زیادی در کاهش عذاب میت دارد.
- قبل از غروب آفتاب زیارت عاشورا بخوانید.
- در روایات داریم که با روشنایی (چراغ) بر بالای قبر متوفی بروید و برای او طلب استغفار کنید. بنا برآن چه در روایت امام صادق(ع) آمده ، چنانچه فرزندی دارد طلب استغفار او بهتر از هرکس دیگری است.
- برای مرده بسیار دعا کنید و صدقه بدهید.
- خواندن نماز معروفی که توسط امام صادق هر شب برای فرزندشان خوانده می شده است: یک نماز دو رکعتی که در رکعت اول سوره ی قدر و در رکعت دوم سوره ی کوثر را می خواندند.
- یکی از بهترین خیرات برای مردگان ادای دین و حقوق واجب متوفی است. به همین دلیل یکی از بهترین کارهایی که برای اموات می تواند انجام بگیرد نماز خواندن است. اگر اموات نماز و روزه ی قضا بر گردن داشته باشند باید به جای آنها بگیریم.
به روایت از امام صادق (ع) ثواب کارهای انجام شده برای هر دو طرف نوشته می شود.